Promieniowanie UVA może penetrować do skóry właściwej i staje się przyczyną uszkodzeń włókien kolagenowych i sprężystych i powoduje przedwczesne starzenie się skóry i powstawanie zmarszczek i zmian pigmentacyjnych. Promieniowanie UVB sięga do najgłębszych warstw naskórka i jest przyczyną poparzeń słonecznych, uszkodzeń DNA komórkowego jak również powstawaniu raków skóry.
Skóra do pewnego stopnia potrafi bronić się przed wpływem promieniowania słonecznego poprzez pogrubienie warstwy rogowej, wytwarzanie ochronnej melaniny, mechanizmy naprawiające powstające pod wpływem promieniowania uszkodzenia DNA, aktywowanie własnych antyutleniaczy, a nawet tworzenie własnych substancji filtrujących promieniowanie takich jak kwas urokaninowy, który jest syntezowany pod wpływem promieni słonecznych. Zwiększa się jego stężenie w pocie i hamuje on niekorzystne działanie promieniowania słonecznego poprzez pochłanianie części fali. W skórze człowieka tak zwane melanosomy są transportowane z z komórki barwnikowej do keratynowcytów (komórki naskórka). Jeden melanocyt jest odpowiedzialny za ochronę ponad trzydziestu keratynowcytów. W młodej skórze proces ten przebiega sprawnie, ale z wiekiem ilość melanosomów maleje i skóra coraz gorzej radzi sobie z naprawą uszkodzeń powstałych pod wpływem promieniowania słonecznego. Oparzenie słoneczne jest toksyczną reakcją wywołaną przez promieniowanie UVB. Do oparzeń słonecznych bardzo często dochodzi wskutek odbijania się promieniowania słonecznego od piasku, wody lub śniegu. Minimalna dawka prowadząca u danej osoby do powstania rumienia jest określana jako MED. (Minimal Erythema Dose). W słoneczny dzień, na plaży – 1 MED to przebywanie na przykład przez dwadzieścia minut na słońcu. Oznacza to, że po tym czasie na nie chronionej niczym skórze pojawi się rumień. Przez kilka godzin bez zabezpieczenia słonecznego można otrzymać na przykład 20 MED i ulec bardzo silnemu poparzeniu. Szczególnie niebezpieczne jest narażenie na promieniowanie ultrafioletowe w przypadku przebywania w wodzie. Woda chłodzi skórę, a toksyczne dla skóry promieniowanie UVB penetruje wodę. Osoba przebywająca w wodzie nie czuje, że ulega oparzeniu. Przez wiele wieków ludzie byli zupełnie bezbronni wobec wpływu promieniowania słonecznego i mogli korzystać tylko z naturalnych metod ochrony słonecznej. Obecnie mamy do wyboru bardzo różnorodne kremy z filtrami, które są w stanie wyjątkowo skutecznie uchronić ludzką skórę przed niekorzystnym wpływem promieniowania słonecznego. Na rynku są do wyboru kremy balsamy, emulsje i olejki chroniące przed szkodliwym wpływem promieniowania słonecznego. Wybór formy preparatu zależy od osobistych preferencji i potrzeb skóry. Nowoczesne balsamy i emulsje do opalania mają lekką konsystencję, a ich aplikacja jest bardzo łatwa i nie pozostawiają na skórze nieprzyjemnego tłustego filmu. Warto zwracać uwagę czy produkt ma w swoim składzie substancje pielęgnujące skórę takie jak na przykład: witaminy, masło kakaowe, olejek arganowy czy beta karoten. Olejki mają zwykle formę do rozpryskiwania na skórze. W wyborze produktu na pewno należy zwracać uwagę czy chroni skórę także przed UVA, wielkość zawartego filtra oraz dla osób korzystających z kąpieli czy krem z filtrem jest wodoodporny. W przypadku użytkowania przez rodzinę warto zwracać uwagę, czy krem jest przebadany pod względem bezpieczeństwa zastosowania u dzieci (adnotacja taka powinna być na opakowaniu) . Wyjeżdżając do kraju o wysokim nasłonecznieniu należy w Polsce zaopatrzyć się w kremy z filtrami, bo nie w wszędzie można kupić krem z filtrem, a w niektórych miejscach jakość tych produktów może nie spełniać norm bezpieczeństwa. Nowoczesne techniki produkcji kosmetyków pozwalają na łączenie funkcji ochrony słonecznej z działaniem nawilżającym, podnoszącym elastyczność skóry, a nawet regenerującym, działającym ochronnie na DNA i przeciwdziałającym starzeniu. Stosowanie kremu z filtrem i jednoczesne nawilżanie skóry przeciwdziała związanemu z ekspozycją na słońce, wiatr i słoną wodę wysuszeniu skóry, a także gwarantuje podkreślenie kolorytu skóry, utrwalenie i przedłużenie efektu opalenizny. Niezależnie od formy preparatu, która będzie wybrana najważniejsze jest, aby nie zapominać o systematycznej aplikacji produktu, bo mimo, że opalenizna nadal jest modna to należy pamiętać, że zwykle trwa ona dość krótko, a skutki nieodpowiedzialnego korzystania ze słońca i uszkodzenia skóry utrzymują się całe życie i są nieodwracalne.
Bożena Bierzniewska
Specjalista dermatolog
Ekspert marki Eveline Cosmetics